فری مارجین در فارکس چیست؟
در بازار فارکس، معامله‌گران برای باز کردن پوزیشن‌های جدید باید مقدار مشخصی وجه تضمین (مارجین) در حساب خود داشته باشند. پس از باز شدن معامله، بخشی از موجودی حساب به‌عنوان مارجین استفاده‌شده کنار گذاشته می‌شود. آن بخشی از موجودی که همچنان قابل استفاده برای معاملات جدید است، «فری مارجین» یا مارجین آزاد نام دارد.
فری مارجین از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که نشان می‌دهد یک معامله‌گر تا چه حد می‌تواند معاملات بیشتری باز کند یا در برابر نوسانات بازار، چقدر فضای تنفس دارد. زمانی که فری مارجین به سطح پایینی برسد، ریسک دریافت هشدار مارجین کال افزایش پیدا می‌کند.
فرمول کلی فری مارجین به شکل زیر است:
Free Margin = Equity − Used Margin
در این فرمول، «اکوئیتی» یا ارزش خالص حساب برابر است با موجودی حساب به‌علاوه سود یا زیان شناور ناشی از معاملات باز. هر چه سود شناور بالاتر باشد، فری مارجین نیز بیشتر خواهد بود و بالعکس، زیان شناور می‌تواند فری مارجین را کاهش دهد.
تفاوت فری مارجین با بالانس، اکوئیتی و مارجین استفاده‌شده
برای درک کامل مفهوم فری مارجین، لازم است ابتدا تفاوت آن با چند اصطلاح پایه‌ای دیگر در حساب معاملاتی روشن شود. چهار عنصر اصلی که در تمام پلتفرم‌های معاملاتی مانند متاتریدر نمایش داده می‌شوند، عبارت‌اند از: بالانس، اکوئیتی، مارجین استفاده‌شده و فری مارجین.
بالانس (Balance)
بالانس نشان‌دهنده موجودی کلی حساب شما بدون در نظر گرفتن معاملات باز است. هرگاه معامله‌ای بسته شود، سود یا زیان آن به بالانس اضافه یا از آن کم می‌شود.
اکوئیتی (Equity)
اکوئیتی ارزش لحظه‌ای حساب معاملاتی است و شامل بالانس به‌اضافه سود/زیان شناور معاملات باز است:
Equity = Balance ± Floating P\&L
اکوئیتی درواقع نشان می‌دهد اگر همین حالا تمام معاملات را ببندید، چه مقدار پول در حساب شما باقی می‌ماند.
مارجین استفاده‌شده (Used Margin)
مارجین استفاده‌شده بخشی از اکوئیتی است که برای نگه‌داشتن پوزیشن‌های باز کنار گذاشته شده. این مقدار توسط بروکر قفل می‌شود و تا زمانی که پوزیشن‌ها بسته نشوند، قابل استفاده نیست.
فری مارجین (Free Margin)
فری مارجین همان بخشی از اکوئیتی است که هنوز درگیر هیچ معامله‌ای نشده و قابل استفاده برای باز کردن معاملات جدید است.
Free Margin = Equity − Used Margin
در شرایطی که فری مارجین به صفر نزدیک شود، امکان باز کردن معامله جدید وجود نخواهد داشت. همچنین اگر زیان معاملات باز باعث افت اکوئیتی شود، فری مارجین کاهش پیدا کرده و خطر رسیدن به سطح مارجین کال بیشتر می‌شود.
علل منفی شدن فری مارجین
ضرر شناور بیشتر از موجودی
زمانی که میزان ضررهای باز شده بیشتر از ارزش حساب (Equity) باشد، فری مارجین به زیر صفر سقوط می‌کند. این یعنی حساب دیگر توان پوشش ریسک معاملات باز را ندارد.
اهرم مالی بیش از حد
استفاده از لوریج بالا باعث می‌شود حتی با تغییرات کوچک در قیمت‌ها، موجودی حساب به سرعت کاهش یابد و فری مارجین منفی شود.
باز کردن معاملات سنگین یا سفارش‌های معلق متعدد
باز شدن چندین معامله بزرگ یا سفارش‌های در انتظار، می‌تواند باعث شود که بخش زیادی از مارجین درگیر شود و فری مارجین کاهش یابد.
هزینه‌های جانبی معاملات
کارمزدها، اسپرد و هزینه سوآپ به طور مستقیم از موجودی حساب کسر می‌شوند و ممکن است موجب منفی شدن فری مارجین شوند حتی اگر ضرری ثبت نشده باشد.
اهمیت فری مارجین در مدیریت ریسک و سرمایه
فری مارجین بخشی از سرمایه است که هنوز به معاملات اختصاص نیافته و برای ورود به معاملات جدید یا پوشش زیان‌ها قابل استفاده است. این مقدار مانند یک سپر محافظ در برابر خطرات بازار عمل می‌کند.
۱. فری مارجین سالم؛ خط اول محافظت
اگر نسبت فری مارجین به اکوئیتی به زیر حد تعیین‌شده برسد، هشدار Margin Call صادر شده و بروکر ممکن است معاملات را ببندد. بنابراین، حفظ فری مارجین کافی از بروز ضررهای بزرگ جلوگیری می‌کند.
۲. انعطاف در تصمیم‌گیری و معامله
فری مارجین بالا امکان ورود به معاملات جدید یا تغییر موقعیت‌های باز را فراهم می‌کند، اما فری مارجین پایین مانع واکنش سریع به شرایط بازار می‌شود.
۳. جلوگیری از ریسک زیاد اهرم و مارجین کال ناگهانی
لوریج بالا باعث کاهش سریع فری مارجین می‌شود و نوسانات کوچک قیمت می‌توانند به سرعت منجر به مارجین کال شوند. فری مارجین مانند هشدار اولیه برای کنترل حجم معاملات عمل می‌کند.
۴. مدیریت بهتر ضرر با استاپ‌لاس
داشتن فری مارجین کافی اجرای استاپ‌لاس را آسان‌تر کرده و از فشار مالی زیاد روی حساب جلوگیری می‌کند. معمولاً حفظ حداقل ۳۰٪ از اکوئیتی به‌صورت فری مارجین توصیه می‌شود.
پیامدهای منفی شدن فری مارجین
ناتوانی در باز کردن معاملات جدید
وقتی فری مارجین صفر یا کمتر شود، نمی‌توان معاملات تازه‌ای ایجاد کرد و تنها امکان بستن موقعیت‌های جاری وجود دارد.
هشدار تماس مارجین (Margin Call)
بروکر در این شرایط به معامله‌گر اخطار می‌دهد که موجودی کافی برای پوشش ریسک باقی نمانده و باید اقدام کند.
بسته شدن خودکار معاملات (Stop-Out)
اگر وضعیت حساب بحرانی شود، سیستم به طور خودکار بزرگ‌ترین پوزیشن‌های ضررده را می‌بندد تا مانع ورود به حساب منفی شود.
احتمال وارد شدن به بدهی
در موارد نوسان شدید بازار، حتی با بستن معاملات توسط بروکر ممکن است موجودی حساب منفی شود مگر اینکه بروکر حفاظت از بدهی منفی را تضمین کند.
فشار روانی و تصمیمات ناگهانی
وقتی حساب به این شرایط می‌رسد، تریدر ممکن است تحت استرس قرار گرفته و تصمیمات نادرست بگیرد.
راهکارهای جلوگیری از منفی شدن فری مارجین
- به‌کارگیری لوریج متعادل و متناسب با سرمایه حساب
- مدیریت دقیق حجم معاملات و سفارش‌های معلق
- در نظر گرفتن تمام هزینه‌های جانبی هنگام محاسبه موجودی قابل استفاده
- حفظ فاصله مناسب از سطح هشدار تماس مارجین و Stop-Out
- پاسخ سریع به هشدارها با بستن معاملات یا واریز وجه
ارتباط بین فری مارجین و کال مارجین
وقتی معامله‌ای باز می‌کنید، بخشی از سرمایه‌تان به‌عنوان ضمانت توسط بروکر کنار گذاشته می‌شود. حالا اگر مجموع ضررهای احتمالی شما به‌حدی برسد که مقدار باقی‌مانده سرمایه (یعنی فری مارجین) به محدوده خطر نزدیک شود، سیستم هشدار می‌دهد: این هشدار همان کال مارجین است.
در واقع، کاهش فری مارجین نشانه‌ای از این است که حساب شما در معرض خطر است و ممکن است نتواند نوسانات بیشتر را تاب بیاورد. اگر وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است بروکر بدون هماهنگی، برخی یا تمام معاملات شما را ببندد. پس می‌توان گفت که فری مارجین مانند خط‌کش سنجش سلامت حساب شما عمل می‌کند و ارتباط نزدیکی با احتمال رسیدن به کال مارجین دارد.
مشاهده فری مارجین در متاتریدر
برای دیدن وضعیت فری مارجین خود در پلتفرم متاتریدر (چه نسخه ۴ و چه نسخه ۵)، کافی‌ست بخش پایینی نرم‌افزار را باز کرده و به تب “Trade” یا “معامله” بروید. در این قسمت، اطلاعات اصلی حساب شما مثل موجودی کل (Balance)، میزان دارایی فعلی با درنظر گرفتن سود یا زیان (Equity)، مارجین اشغال‌شده و فری مارجین را مشاهده خواهید کرد.
مقدار فری مارجین دقیقاً نشان می‌دهد که چه میزان سرمایه برای انجام معاملات جدید یا مقاومت در برابر ضرر احتمالی باقی مانده است. بررسی این عدد، به‌ویژه هنگام استفاده از لوریج بالا، برای مدیریت ریسک حیاتی است.
فری مارجین و تأثیر لوریج (اهرم)
هرچه نسبت اهرم حساب بالاتر باشد، میزان سرمایه‌ای که برای ورود به هر معامله لازم دارید، کمتر خواهد بود. در نگاه اول، این موضوع جذاب است چون به شما اجازه می‌دهد با حجم بالا معامله کنید، اما از زاویه دیگر، باعث کاهش سریع فری مارجین در صورت ضرر هم می‌شود.
لوریج در واقع تیغ دو لبه است: از یک سو باعث صرفه‌جویی در استفاده از سرمایه می‌شود، و از سوی دیگر، اگر بازار بر خلاف انتظار شما حرکت کند، فری مارجین به‌سرعت کاهش یافته و احتمال کال مارجین بالا می‌رود. در نتیجه، رابطه بین لوریج و فری مارجین را باید همیشه با دقت بررسی کرد و بر اساس آن، حجم معاملات را منطقی تنظیم کرد.
نحوه محاسبه فری مارجین در حساب‌های مختلف
فرمول محاسبه فری مارجین ساده ولی بسیار مهم است:
فری مارجین = اکوئیتی منهای مارجین استفاده‌شده
اکوئیتی همان دارایی فعلی شماست که سود و زیان معاملات باز را هم در بر می‌گیرد. مارجین استفاده‌شده هم مقدار پولی‌ست که درگیر معاملات فعال است. آنچه از این اختلاف باقی می‌ماند، همان فری مارجینی‌ست که می‌توانید برای معاملات جدید یا پوشش نوسانات بازار از آن بهره ببرید.
بسته به نوع حسابی که نزد بروکر فارکس دارید (مثلاً حساب استاندارد، ECN یا حساب سنتی)، ممکن است جزئیات کمی در روش محاسبه یا نمایش این مقدار تفاوت داشته باشد. در برخی بروکرها حتی کارمزدها یا بهره شبانه هم ممکن است روی مقدار اکوئیتی و در نتیجه فری مارجین تأثیر بگذارند.
راهکارهایی برای افزایش (فری مارجین) در معاملات
برای اینکه در شرایط نوسانی بازار، انعطاف‌پذیری بیشتری در تصمیم‌گیری داشته باشید و از فشارهای ناگهانی جلوگیری کنید، استفاده از روش‌های زیر توصیه می‌شود:
افزایش موجودی حساب
واریز سرمایه جدید یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تقویت موجودی حساب و بالا بردن میزان مارجین آزاد است. این کار در مواقع حساس، فضای کافی برای واکنش فراهم می‌کند.
کاهش اندازه معاملات
کاهش حجم پوزیشن‌ها باعث می‌شود درصد کمتری از سرمایه درگیر شود و مقدار بیشتری از موجودی به‌صورت آزاد باقی بماند.
بستن سریع معاملات زیان‌ده
زیان‌های باز باعث افت ارزش حساب می‌شوند. بستن زودتر معاملات منفی، به بازیابی سریع‌تر فضای آزاد کمک می‌کند.
استفاده مداوم از حد ضرر
تعیین حد ضرر کمک می‌کند تا در صورت نوسانات ناگهانی، میزان زیان کنترل شود و بخش بیشتری از موجودی حفظ شود.
انتخاب اهرم منطقی
با انتخاب لوریج کمتر، مارجین موردنیاز برای هر معامله کاهش می‌یابد. این کار روند کاهش فری مارجین را کندتر می‌کند و کنترل بیشتری در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد.
استفاده از هج یا ورود مرحله‌ای
ورود تدریجی به معاملات یا استفاده از موقعیت‌های پوششی غیرمستقیم، فشار روی مارجین آزاد را کاهش داده و ریسک را بهتر مدیریت می‌کند.
تقسیم هوشمند سرمایه در حساب
اگر بخشی از موجودی را برای انجام معاملات و بخشی را برای پوشش شرایط اضطراری کنار بگذارید، امکان مدیریت دقیق‌تری بر حساب خواهید داشت.
اشتباهاتی که فری مارجین را در معرض خطر قرار می‌دهند
برخی از خطاهای رایج باعث کاهش سریع فضای آزاد حساب و افزایش احتمال مارجین کال می‌شوند:
۱- بی‌توجهی به لوریج در بازارهای پرتلاطم
استفاده افراطی از اهرم، به‌ویژه در شرایط نوسانی، ممکن است باعث کاهش ناگهانی مارجین آزاد شود، حتی با تغییرات جزئی قیمت.
۲- عدم بررسی منظم فضای آزاد
اگر معامله‌گر به‌طور مرتب میزان فری مارجین خود را رصد نکند، ممکن است دیر متوجه کاهش آن شده و فرصت واکنش به موقع را از دست بدهد.
۳- نادیده گرفتن هزینه‌های جانبی
کمیسیون‌ها، سواپ شبانه یا کارمزدهای پنهان، به‌مرور از موجودی حساب کم می‌کنند و می‌توانند فری مارجین را کاهش دهند، حتی بدون ثبت ضرر مستقیم.
۴- نبود برنامه مدیریت ریسک
در شرایط زیان شناور، نداشتن حد ضرر یا بی‌توجهی به کنترل احساسات، باعث نگهداری بیش‌ازحد معاملات منفی می‌شود که فشار مضاعفی به حساب وارد می‌کند.
۵- باز کردن پوزیشن‌های متعدد بدون تناسب
اگر هم‌زمان چند معامله با حجم بالا باز شود، ترکیب مارجین مصرفی و زیان شناور می‌تواند به سرعت حساب را خالی کرده و فری مارجین را به صفر یا کمتر برساند.
سوالات تخصصی
چگونه فری مارجین با مارجین استفاده‌شده و اکوئیتی ارتباط دارد؟
فری مارجین برابر است با اکوئیتی منهای مارجین استفاده‌شده، که نشان‌دهنده وجه آزاد برای باز کردن معاملات جدید است.
فری مارجین صفر به چه معناست و چه خطراتی دارد؟
فری مارجین صفر یعنی حساب هیچ وجه آزادی برای معاملات جدید ندارد و خطر مارجین کال یا بسته شدن معاملات باز بسیار بالاست.
کاهش یا افزایش لوریج چه تأثیری بر فری مارجین دارد؟
افزایش لوریج فری مارجین را افزایش می‌دهد چون مارجین مورد نیاز کمتر می‌شود و بالعکس.
در چه شرایطی ممکن است با موجودی بالا، فری مارجین پایین باشد؟
زمانی که حجم معاملات باز بسیار بزرگ باشد و مارجین زیادی از موجودی را اشغال کند، حتی با موجودی بالا فری مارجین پایین می‌ماند.
فری مارجین در حساب‌های دارای بونوس چگونه محاسبه می‌شود؟
بونوس‌ها معمولاً به عنوان وجه آزاد به فری مارجین افزوده می‌شوند اما نمی‌توان آن‌ها را مستقیماً برداشت کرد.
آیا می‌توان از طریق هج‌کردن (Hedging) فری مارجین را بهبود داد؟
هج‌کردن می‌تواند ریسک شناور را کاهش دهد اما تاثیری مستقیم بر افزایش فری مارجین ندارد مگر اینکه مارجین آزاد شود.
بیشتر بدانید: تیک پروفیت و استاپ لاس در فارکس
خلاصه
فری مارجین یکی از پایه‌های اصلی در سلامت حساب معاملاتی شماست. این مفهوم به‌نوعی نشان‌دهنده ظرفیت باقی‌مانده حساب برای ورود به معاملات جدید یا تحمل نوسانات بازار است. اگر فری مارجین به‌درستی مدیریت نشود، حتی یک معامله‌گر با استراتژی قوی هم ممکن است در برابر نوسانات بازار آسیب‌پذیر شود.
انتخاب لوریج متعادل، کنترل حجم پوزیشن‌ها، استفاده منظم از حد ضرر و بررسی مداوم وضعیت حساب، از مهم‌ترین اقداماتی هستند که به حفظ فری مارجین کمک می‌کنند. معامله‌گری موفق، تنها به تحلیل تکنیکال یا بنیادی وابسته نیست؛ بلکه تا حد زیادی به درک و کنترل دقیق مفاهیم پایه‌ای مانند فری مارجین بستگی دارد. در نهایت، وقتی فری مارجین را درست درک کنید و با دقت از آن محافظت کنید، فضای بیشتری برای تصمیم‌گیری، فرصت‌طلبی و ادامه مسیر حرفه‌ای در بازار در اختیار خواهید داشت.
b2check – آموزش حرفه‌ای فارکس
